Terwijl ik dit schrijf begeef ik mij in Antalya. We zijn hier een week op vakantie. Met een kleine zoon van bijna 7 maanden oud is het niet altijd gemakkelijk om tijd voor jezelf te vinden. Soms, nadat hij in slaap is gevallen, schrijven we ’s avonds een paar uur lang. Momenteel gebeurt dat heerlijk ontspannend in onze suite met het geluid van de middellandse zee die via de openstaande balkondeuren onze oren streelt.
Vanmiddag besloten we te lunchen bij een grillrestaurant dat ons werd aangeraden door een lokale taxichauffeur. Mijn vrouw en ik zijn beiden carnivoor in hart en nieren. Omdat ik niet alle vleessoorten die bij het standaard mixgrill menu inbegrepen zat lekker vond vroeg ik de ober of ik ook mijn eigen mix kon samenstellen. Dat kon, zolang ik maar 200 gram per vleessoort bestelde.
Ik bestelde 200 gram köfte, 200 gram lamskoteletten, 200 gram çöp şiş en 200 gram kippenvleugels. Toen de mixgrill werd geserveerd viel mijn oog direct op de berg met köfte. Dit kon onmogelijk 200 gram zijn. Hier lag minstens het drievoudige. Ik zei er niks van en ging ervanuit dat dit de welbekende Turkse generositeit was.
Nadat we waren uitgegeten bleef er een goede hoeveelheid köfte over zoals verwacht. Compleet onaangeraakt. Mijn vrouw zei dat het zonde zou zijn om dit weg te gooien. Niet lang hierna kwam een ober langs en vroeg of hij het overgebleven eten moest inpakken voor ons. Twintig seconden later was hij weer terug met een keurig ingepakt pakket.
Op de terugweg naar het hotel kwam een meneer van middelbare leeftijd ons tegemoet gelopen. Hij oogde vies en onverzorgd. Vermoedelijk leefde hij op straat. Zonder erbij na te denken overhandigde mijn vrouw het pakket met eten. Hij greep het gretig met beide handen aan, knikte vriendelijk en liep weer door.
‘Subhan’Allah (God zij geprezen)!’ zei mijn vrouw, ‘dat is zijn rizq (provisie) voor vandaag’. ‘Klopt’ zei ik, terwijl mijn gedachtes stilletjes afdwaalden denkend aan wat er zojuist was gebeurd.
Rizq is een zeer uitgebreid begrip, maar kort uitgelegd betekent het in het Arabisch ‘provisie’. Het omhelst alles dat een persoon gebruikt; legaal of illegaal, heilzaam of onheilzaam. Alles waar je gebruik van maakt is jouw rizq, en alles waar je geen gebruik van maakt, zelfs als je het bezit, valt niet onder jouw rizq. Het is de rizq van iemand anders.
Er is ook een verschil tussen verdienen en rizq, en werk en rizq. Het is niet mogelijk om te stellen dat wat een persoon verdient synoniem staat met zijn rizq, noch dat zijn werk synoniem staat met zijn rizq. Wat een persoon verdient kan mogelijk zijn rizq bevatten, maar ook de rizq van zijn vrouw en kinderen en de rizq van anderen die hij kent of niet kent. Ieder persoon ontvangt zijn volledige rizq zonder dat hier ook maar één deel van wordt afgenomen.
Ik moest denken aan hoe deze meneer, hoogstwaarschijnlijk, ’s ochtends wakker werd met honger. Geen enkel idee hebbende hoe hij deze dag gevoed zou worden. Het werd zo bepaald dat ik, normaliter wonende in Amsterdam en daardoor ruim 3.500 kilometer ver verwijderd van dit restaurant, minstens drie keer zoveel köfte kreeg dan dat ik had besteld.
De onaangeraakte köftes werden keurig verpakt en nog warm in de handen van deze voor ons onbekende meneer gedrukt, alsof hij deze zojuist zelf had besteld. Mogelijk zou hij alles alleen opeten, of delen met anderen als dit ook hun rizq was.
Imam Shafi’I, een van de grootste klassieke Islamitische geleerden en de oprichter van de Shafi’I wetschool zei eens in een gedicht:
Wanneer het aankomt op mijn rizq, vertrouw ik op Allah, mijn schepper.
En ik weet met zekerheid, zonder twijfel dat Hij mij zal voorzien.
Wat mij toekomt, zal mij niet passeren,
zelfs als het zich in de dieptes van de zee bevindt.
Allah de Verhevene zal het voortbrengen via Zijn elegantie,
zelfs als ik er stil over blijf.
Dus waar kan een ziel over treuren,
als de Meest Genadevolle de provisies voor zijn schepping heeft vastgesteld?
Ik vond het geheel bijzonder om mee te maken, en goed om even bij stil te staan. We definiëren rijkdom namelijk vaak als een overvloed aan geld, land, grondstoffen, bezittingen en/of eigenschappen. Maar hoe rijk zijn wij werkelijk als we bedenken dat onze ‘rijkdommen’ misschien niet eens voor ons bestemd zijn en wij enkel als bewaarders of toezichthouders dienen?
